การศึกษาการรับรู้และพฤติกรรมการป้องกันสุขภาพจากฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน (PM2.5) ของประชาชนในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล

ชื่อเรื่อง : การศึกษาการรับรู้และพฤติกรรมการป้องกันสุขภาพจากฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน (PM2.5) ของประชาชนในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล

ชื่อเรื่องภาษาอังกฤษ : A Study of Risk Perception and Health Behavior related to Prevention of PM2.5 Exposure among Population in Bangkok Metropolitan Area

ปีพิมพ์ : 2563

บทคัดย่อ :

   สถานการณ์ฝุ่นละอองขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน (PM_2.5) เกินมาตรฐานในพื้นที่เขตเมืองในกรุงเทพมหานครและปริมณฑล ที่มีสาเหตุจากการคมนาคมขนส่ง การเผาในที่โล่ง และการปล่อยมลพิษจากภาคอุตสาหกรรม ส่งผลกระทบต่อสุขภาพของประชาชนทั้งในระยะสั้นและระยะยาว การเสริมสร้างความรู้ การสร้างรูปแบบการดูแลป้องกันตนเองและครอบครัวของประชาชนในพื้นที่เสี่ยงจึงเป็นสิ่งที่มีความจำเป็น ดังนั้นจึงได้มีการศึกษาสถานการณ์และหาความสัมพันธ์ของปัจจัยที่ส่งผลต่อความรอบรู้ของประชาชนคือ ความรู้ ทัศนคติ การรับรู้ และพฤติกรรมการป้องกันสุขภาพจากฝุ่นละออง PM_2.5 ของประชาชนในเขตกรุงเทพมหานครและปริมณฑล โดยการใช้แบบสอบถามประชากรกลุ่มเป้าหมาย จำนวน 1,983 ตัวอย่าง ครอบคลุมพื้นที่กรุงเทพมหานครและปริมณฑล กำหนดช่วงเวลาในการเก็บข้อมูลคือเดือนมกราคมซึ่งเป็นช่วงที่มีสถานการณ์ปัญหาฝุ่นละออง PM_2.5 ในพื้นที่ดังกล่าวสูงที่สุด และทำการวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา และใช้สถิติไคสแควร์วิเคราะห์หาความสัมพันธ์ของปัจจัยที่มีความเกี่ยวข้องกัน

ผลการศึกษาพบว่า สถานการณ์ระดับความรู้ ระดับทัศนคติ และระดับการรับรู้ความเสี่ยงเกี่ยวกับ PM_2.5 กับสุขภาพของกลุ่มเป้าหมายส่วนใหญ่อยู่ในระดับสูง คิดเป็นร้อยละ 62.1 84.1 และ 81.5 ตามลำดับ สำหรับด้านพฤติกรรมการป้องกันสุขภาพจากฝุ่นละออง PM_2.5 พบว่าอยู่ในระดับปานกลาง คือ ร้อยละ 42.6 นอกจากนี้ผลการศึกษาความสัมพันธ์ พบว่า ปัจจัยลักษณะประชากร ได้แก่ ระดับการศึกษา การมีโรคประจำตัว และพื้นที่ที่อยู่อาศัย มีความความสัมพันธ์กับระดับความรู้ ระดับทัศนคติ ระดับการรับรู้ความเสี่ยง และระดับพฤติกรรม อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 และพบว่าระดับความรู้ ระดับทัศนคติ ระดับการรับรู้ความเสี่ยง และระดับพฤติกรรม มีความสัมพันธ์แบบส่งผลต่อกันและกัน อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ         ที่ระดับ 0.01 โดยกลุ่มประชากรที่มีระดับความรู้สูงจะทำให้ระดับทัศนคติสูงและระดับการรับรู้ความเสี่ยงสูง และกลุ่มประชากรที่มีระดับการรับรู้ความเสี่ยงสูงจะทำให้มีระดับพฤติกรรมสูง ซึ่งเป็นไปในแนวทางเดียวกัน

การศึกษาประเภทแหล่งข้อมูลที่ประชาชนส่วนใหญ่เข้าถึงมากที่สุด พบว่า สื่อโทรทัศน์ เป็นช่องทางที่เข้าถึงได้ง่ายและครอบคลุมกลุ่มเป้าหมายทุกกลุ่มวัยมากที่สุด คิดเป็นร้อยละ 83.2 รองลงมาคือ สื่อสังคมออนไลน์ ได้แก่ เฟซบุ๊ก ไลน์ ทวิตเตอร์ เว็บไซต์ ร้อยละ 41.0 และแหล่งข้อมูลที่มาจากเพื่อนหรือบุคคลที่รู้จัก ร้อยละ 27.3 ตามลำดับ นอกจากนี้ พบว่า กลุ่มคนที่มีอายุไม่เกิน 40 ปี มีการเข้าถึงสื่อสังคมออนไลน์
เป็นสัดส่วนที่มากกว่ากลุ่มอายุอื่น ๆ และแหล่งข้อมูลที่มาจากเพื่อนหรือบุคคลที่รู้จัก ยังเป็นช่องทางที่สำคัญสำหรับกลุ่มอายุ 40-59 ปี กับกลุ่มที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป

ข้อเสนอแนะที่ได้จากการศึกษา ควรเพิ่มมาตรการสื่อสารความเสี่ยง โดยเน้นความรู้และทัศนคติ         ที่ถูกต้อง ผ่านช่องทางที่เหมาะสมในแต่ละกลุ่มวัย และต้องมีการศึกษาเชิงลึกเพื่อให้ทราบถึงปัจจัยอื่นที่มีความสัมพันธ์ต่อการสร้างการรับรู้ การตัดสินใจ และเป็นข้อมูลสำหรับการพัฒนาการสร้างความรอบรู้ด้านอนามัยสิ่งแวดล้อม ที่เกี่ยวข้องกับฝุ่นละออง PM_2.5 อันนำไปสู่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่ถูกต้องในการป้องกันความเสี่ยงจากฝุ่นละออง PM_2.5 และสร้างความร่วมมือในการลดปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อสุขภาพให้แก่ประชาชนในพื้นที่เสี่ยงต่อไป

นักวิจัย : จิตติมา รอดสวาสดิ์ ,กชพรรณ นราวีรวุฒิ ,วรวรรณ พงษ์ประเสริฐ ,ประทุม สีดาจิตต์ ,ชวิศา แก้วสอน

คำสำคัญ การรับรู้ ทัศนคติ พฤติกรรมสุขภาพ ฝุ่นละออง PM_2.5

ชื่อประชุมวิชาการ : การประชุมวิชาการส่งเสริมสุขภาพและอนามัยสิ่งแวดล้อมแห่งชาติ ครั้งที่ 13 ปี 2563

ไฟล์วารสาร : https://drive.google.com/open?id=1jc2YCAu01gdWH8QIBmUceFeCbV8HQfJE