การประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช ของเกษตรกรในจังหวัดกำแพงเพชรและจังหวัดเชียงราย

ชื่อเรื่อง การประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช ของเกษตรกรในจังหวัดกำแพงเพชรและจังหวัดเชียงราย

ชื่อเรื่องภาษาอังกฤษ Health Risk Assessment of Pesticides Use In Field Crop In Kamphaeng Phet and Chiang Rai Province

ปีพิมพ์ 2557

บทคัดย่อ

โครงการวิจัยการประเมินความเสี่ยงต้านสุขภาพจากการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืชของเกษตรกร จังหวัดกำแพงเพชรและจังหวัดเชียงราย มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการประเมินความเสียงด้านสุขภาพจากการใช้สารเคมีๆ ของเกษตรกรในจังหวัดกำแพงเพชรและจังหวัดเชียงราย ความสัมพันธ์ระหว่างสารเคมีๆและอาการที่เกี่ยวข้องกับสารเคมีฯ ของเกษตรกร และความสัมพันธ์ระหว่างพฤติกรรมและอาการที่เกี่ยวข้องกับสารเคมีฯ ของเกษตรกร การศึกษานี้เป็นการศึกษาแบบตัดขวาง ศึกษาโดยการคัดเลือกชนิดพืซที่เกษตรกรปลูกในพื้นที่จังหวัดกำแพงเพชรและเชียงราย เพื่อหาชนิดของสารเคมีฯ ที่ใช้และพิจารณาผลกระทบต่อสุขภาพ (อาการ) ของสารเคมีฯ แต่ละชนิด โดยการสอบถามเกษตรกรด้านการใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช พฤติกรรมการใช้สารเคมีฯ และด้านสุขภาพ (อาการ) ระยะทางระหว่างบ้านเกษตรกรและแปลงเกษตร โดย เก็บข้อมูลในพื้นที่ตำบลหินดาต อำเภอปางศิลาทอง จังหวัดกำแพงเพชร จำนวน 324 คน และพื้นที่ตำบลแม่คำ อำเภอแม่จัน จังหวัดเชียงราย จำนวน 27 คน ในเดือนพฤษภาคมถึงเดือนมิถุนายน 2554 เก็บข้อมูลโดยอาสาสมัครสาธารณสุขในพื้นที่ และนำข้อมูลมาวิเคราะห์ โดยใช้วิธีการใช้สูตร % drift เพื่อทราบถึง % ของการแพร่กระจายของสารเคมีฯ ตามระยะทางที่แพร่กระจายและชนิดพืช ใช้สถิติ PCA (Principal Component Analysis) เพื่อจัดกลุ่มอาการที่คล้ายคลึงไว้ด้วยกัน และหาความสัมพันธ์ระหว่างสารเคมีฯ กับอาการและพฤติกรรมกับอาการโดยใช้สถิติเชิงวิเคราะห์ Regression (binary regression) ที่ p - value < 0.05 ผลการศึกษา ได้รูปแบบการประเมินความเสี่ยงด้านสุขภาพจากสารเคมีฯ เกษตรกรที่ใช้สารเคมีฯ ในจังหวัดกำแพงเพชรและเชียงรายคิดเป็นร้อยละ 98.8 และ 98.9 ตามลำดับ สารเมีกำจัดฯ ที่ใช้ส่วนใหญ่เป็นสารกำจัดวัชพืชและสารกำจัดเชื้อรา ซึ่งมีพฤติกรรมการใช้สารเคมีฯ ที่ไม่ถูกต้อง ใต้แก่ การไม่สวมแว่นตา ถุงมือ รองเท้าบู๊ต อยู่ใต้ลม ไม่สวมผ้าหรือหน้ากากป้องกัน การสูบบุหรี่ และฉีดพ่นสารขณะลมแรง จากการวิเคราะห์ความสัมพันธ์ของจังหวัดกำแพงเพชร พบความสัมพันธ์ระหว่างพฤติกรรมกับอาการ คือ คนที่ไม่ใส่ผ้าหรือหน้ากากขณะผสมสารเคมีกำจัดศัตรูพืช มีโอกาสเกิตอาการกล้ามเนื้อเกร็ง ตะคริว คนที่ไม่ใส่ถุงมือขณะผสมสารเคมีกำจัดศัตรูพืช มีโอกาสเกิดอาการตาแดง คนที่ไม่สวมกางเกงขายาวขณะฉีดพ่นสารเคมีกำจัดศัตรูพืช มีโอกาสเกิดอาการผิวหนังอักเสบ การฉีดพ้นสารเคมีกำจัดโตรูพืชขณะลมแรง มีโอกาสเกิดอาการเป็นไข้ ง่วงซึม ระคายเคืองผิวหนัง พบความสัมพันธ์ระหว่างสารเคมีกับอาการ คือ กลุ่มสารอะเวอเม็กตินสัมพันธ์กับอาการผิวหนังมีผื่น ตันแดง และกลุ่มสารแอนทรานสัมพันธ์กับอาการระคายเคืองผิวหนัง ส่วนจังหวัดเชียงราย พบความสัมพันธ์ของพฤติกรรมกับอาการ คือ คนที่อยู่ใต้ลมขณะผสมสารเคมีฯ มีโอกาสเกิดอาการแสบร้อนปาก ลำคอ กระเพาะ คนที่อยู่ใต้ลมขณะฉีดพ่นสารเคมีกำจัดศัตรูพืช มีโอกาสเกิดอาการทางผิวหนัง เป็นไข้ หมดสติ คนที่ฉีดพ่นสารเคมีฯ ขณะลมแรงมีโอกาสเกิดอาการง่วงซึม พบความสัมพันธ์ระหว่างสารเคมีกำจัดศัตรูพืชกับอาการ คือ กลุ่มสารอะเวอเม็กตินสัมพันธ์กับอาการระบบทางเดินหายใจ ไอ จาม คัดจมูก แสบร้อนปาก ลำคอ กระเพาะ ปวดท้อง และกลุ่มสารพาราควอทสัมพันธ์กับอาการแสบร้อนปาก ลำคอ กระเพาะ รูปแบบการประเมินความเสี่ยงจากสารเคมีฯ ที่ได้นี้ สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับพื้นที่อื่นได้ เพื่อประเมินสุขภาพของเกษตรกรและประชาชนที่อยู่ในพื้นที่

นักวิจัย อำพร บุศรังษี , ยงยุทธ บุญขันท์ ,ลัดดา อุดมผล ,กุลสตรี ชัชวาลกิจกุล ,กมลวรรณ เสาร์สุวรรณ

คำสำคัญ การประเมินความเสี่ยง, สารเคมีกำจัดศัตรูพืช, เกษตรกร